Xơ gan là một bệnh của gan mà trong đó tế bào bình thường được thay thế bởi mô xơ. Ðiều này dẫn đến suy gan thể hiện qua các chức năng bình thường của nó. Gan có rất nhiều chức năng bao gồm cả việc sản xuất protein và các men.Nó cũng liên quan với việc điều hoà cholesterol và dự trữ năng lượng. Việc mất chức năng gan bình thường này dẫn đến những bất thường trong khả năng gan điều chỉnh thuốc và các chất độc. Sự mất cấu trúc gan bình thường trong xơ gan cũng liên quan với lưu lượng máu qua gan. Những biến chứng do xơ gan có thể rất nghiêm trọng bao gồm xuất huyết nội, suy thận, rối loạn tâm thần, hôn mê, sự tích tụ dịch cơ thể, và những bệnh nhiễm trùng thông thường.
Những nguyên nhân chính gây xơ gan?
- Có nhiều nguyên nhân gây xơ gan. Rượu là một trong những nguyên nhân phổ biến, đặc biệt ở các nước phương Tây. Sự phát triển của xơ gan ở những người uống rượu tuỳ thuộc vào lượng và tính đều đặn của hoạt động này.
- Những người uống tối thiểu 8-16 ounces rượu nồng độ cao thường xuyên mỗi ngày trong 15 năm hay lâu hơn sẽ phát triển bệnh xơ gan với tần suất 30%.
- Bệnh viêm gan siêu vi cũng là một nguyên nhân phổ biến gây xơ gan, mặc dù không phải tất cả bệnh nhân bị viêm gan siêu vi đều diễn tiến thành xơ gan. Viêm gan siêu vi B và C là những bệnh gan do siêu vi phổ biến nhất liên quan với xơ gan.Mặt khác người ta không ghi nhận viêm gan siêu vi A gây bệnh gan mãn tính hay xơ gan.
- Nhiều bất thường di truyền do sự tích tụ chất độc trong gan dẫn đến phá huỷ mô và gây xơ gan. Ví dụ sự tích tụ bất thường chất sắt (ứ đọng chất sắt) hay đồng (bệnh Wilson).Trong bệnh ứ đọng chất sắt, bệnh nhân có khuynh hướng hấp thu quá độ sắt từ thức ăn. Theo thời gian, sự tích tụ sắt xảy ra trong các cơ quan khác nhau gây xơ gan, viêm khớp, phá huỷ cơ tim dẫn đến suy tim, và rối loạn chức năng tinh hoàn là nguyên nhân gây ra mất khả năng điều chỉnh tính dục. Ðiều trị liên quan đến việc ngăn cản sự phá huỷ cơ quan bằng cách loại bỏ sắt trong cơ thể qua. Một cách lý thú, kinh nguyệt bảo vệ phụ nữ tránh phá huỷ cơ quan do chất sắt đến sau thời kỳ mãn kinh.Trong bệnh Wilson,bất thường về di truyền do nguyên nhân ở protein bắt giữ đồng. Qua thời gian, đồng tích tụ trong gan, mắt, và não bộ.
- Xơ gan, run, rối loạn tâm thần và những trở ngại thần kinh khác xảy ra nếu không được điều trị sớm. Ðiều trị bao gồm thuốc uống để tăng thải đồng ra nước tiểu.
- Xơ gan do tắc mật nguyên phát (PBC) là một bệnh gan gây ra bởi sự bất thường của hệ thống miễn dịch, thường gặp ở phái nữ. Bình thường mật được sản xuất bởi gan, được dẫn qua ống mật đến ruột non để tiêu hoá mỡ. Trong bệnh PBC, những ống dẫn mật nhỏ trong gan bị viêm nhiễm và bị tắc nghẽn.Tác dụng của các thành phần trong mật gây ra ngứa da dữ dội và vàng da. Sự thiếu mật cũng làm giảm sự hấp thu Canxi và Vitamin D, cuối cùng dẫn đến loãng xương. Theo thời gian, xơ gan tiến triển và việc ghép gan được đặt ra.
- Viêm xơ ống dẫn mật tên phát là một bệnh hiếm gặp liên quan đến viêm loét ruột già. Trong bệnh viêm xơ ống dẫn mật,ống dẫn mật lớn ngoài gan bị viêm và tắc nghẽn. Sự tắc nghẽn của mật dẫn đến nhiễm tr ùng thông thường và vàng da, cuối cùng gây xơ gan và cần thiết phải ghép gan. Một số bệnh nhân, chấn thương (thường là hậu quả của phẫu thuật ) ống mật có thể bị tắc nghẽn và lâu ngày dẫn đến xơ gan.
Viêm gan tự miễn phổ biến ở phái nữ. Hệ miễn dịch của chính cơ thể người bệnh chống lại tế bào gan của chính mình mà không rõ nguyên nhân. Việc điều trị bao gồm thuốc như corticosteroid để ức chế hệ thống miễn dịch.
Trẻ sinh ra không có ống dẫn mật (teo ống dẫn mật), dẫn đến xơ gan. Những trẻ khác sinh ra không có một vài men cần thiết dẫn đến tích tụ đường cũng có thể gây xơ gan. Một số ít ca, sự thiếu của vài men đặc hiệu có thể dẫn đến xơ gan, tổn thương phổi như thiếu hụt men alpha 1 antitrypsin.
Những nguyên nhân xơ gan phổ biến nhất bao gồm phản ứng bất thường với vài loại thuốc, tiếp xúc lâu ngày với chất độc, cũng như suy tim mãn tính(xơ gan -tim). Ở vài nơi trên thế giới (đặc biệt Bắc Phi), nhiễm trùng gan do ký sinh trùng (nhiễm sán lá gan), gây ra xơ gan là nguyên nhân phổ biến của tất cả bệnh gan.
Những triệu chứng của xơ gan là gì?
- Hầu hết bệnh nhân xơ gan có rất ít triệu chứng. Xơ gan có thể được gợi ý bởi vàng da. Những triệu chứng không đặc hiệu như mệt mỏi, suy nhược và chán ăn có thể xảy ra. Ngứa do sự trào ngược của mật vào trong máu và da. Dễ bầm tím là hậu quả của sự giảm sản xuất protein kết cụm do bệnh gan.
- Dịch có thể tích tụ trong ổ bụng (cổ chướng ) và sưng chân như là kết quả của sự tắc nghẽn máu qua gan. Ðây là biến chứng xa hơn do giảm sản xuất protein của gan xơ. Dịch có thể bị nhiễm trùng(viêm phúc mạc vi khuẩn) và có thể đe doạ sự sống. Thường hơn, dịch gây khó chịu trong bụng và tăng cân.
- Bởi vì dòng máu qua gan chậm trong gan xơ, do đó máu trở về tim từ ruột non phải tìm những cầu nối luân phiên. Ðiều này thường dẫn đến phình mạch như túi phình tĩnh mạch ở thực quản và dạ dày.Tĩnh mạch với thành mỏng này có thể bị vỡ dưới áp lực cao và gây ra xuất huyết nội. Ðiều này có thể dẫn đến ói ra máu, tiêu phân đen, và thậm chí sốc.
- Gan của bệnh nhân xơ gan giảm khả năng lọc chất độc(như amoniac)gây tích tụ trong máu. Ðiều này dẫn đến rối loạn tâm thần hoặc rối loạn nhân cách (bệnh não). Chứng hay quên, mất tập trung, rối loạn tâm thần và ít ngủ có thể là hậu qua của xơ gan.Khi bệnh trở nên nghiêm trọng, mất ý thức (hôn mê) và hơi thở yếu có thể xảy ra. Bệnh nhân cũng nhạy cảm với thuốc mà bình thường được lọc bởi gan. Ðây là một vấn đề đặc biệt quan trọng của thuốc an thần và thuốc ngủ.
- Suy thận thường đi kèm với suy gan. Việc sản xuất nước tiểu giảm khi xơ gan tiến triển xấu hơn. Xơ gan giai đoạn cuối, thận bị hư hoàn toàn (hội chứng gan thận) thường gây tử vong.
- Cách chữa trị
Theo kinh nghiệm dân gian, có rất nhiều thảo dược tốt cho bệnh gan như diệp hạ châu đắng, cây chó đẻ răng cưa, dứa dại… Nhưng được khoa học nghiên cứu bài bản và chứng minh công dụng vượt trội hiện nay trong việc hỗ trợ điều trị viêm gan vi rút, làm chậm sự tiến triển của xơ gan thì chỉ có cây cà gai leo.
1.Cà gai leo dược liệu quý chữa bệnh xơ gan
- Cà gai leo hay còn được gọi với các tên khác như: cà cườm, cà vạnh, cà quýnh, cà quánh, cà lù, cà gai dây. Tên khoa học là Solanum procumbens Lour. hoặc Solanum hainanense hoặc, thuộc họ Cà (Solanaceae). Cà gai leo mọc hoang rất nhiều nơi trong nước ta như các tỉnh miền Bắc cho tới Huế và ở nước ngoài như Lào, Campuchia.
- Cà gai leo sống nhiều năm, là loài cây nhỏ, dài khoảng 1m, phân cành nhiều, cành non tỏa rộng, phủ lông hình sao, có rất nhiều gai cong màu vàng.
- Lá cà gai leo mọc so le nhau, có hình bầu dục hay thuôn, phiến lá nông, không đều, mặt trên của lá màu xanh sẫm, mặt dưới lại có màu nht, lông tơ màu trắng phủ đầy, hai mặt lá đều có gai ở gân chính, cuống lá cũng có gai. Hoa màu trắng mọc thành xim, khi ra quả thì quả mọng, có hình cầu nhẵn, cuống dài có màu vàng, khi chín màu đỏ, bên trong hạt màu vàng.
- Bộ phận thường dùng để làm thuốc là rễ (thích gia căn) và dây (thích gia đằng). Rễ, cành lá thu hái quanh năm, đem rửa sạch, thái nhỏ, phơi hay sấy khô để dùng, có khi dùng tươi. Thành phần hóa học chính trong rễ và dây của cà gai leo là alcaloid, tinh bột, flavonoid. Theo kinh nghiệm dân gian truyền lại, cà gai leo được dùng để giải độc rượu mạnh. Ngày nay, các nhà khoa học đã nghiên cứu và chứng minh cà gai leo có tác dụng rất tốt trong việc hỗ trợ điều trị viêm gan do virus, bệnh xơ gan. Hàng ngày dùng 16 - 20g dưới dạng thuốc sắc.
2.Bài thuốc nam chữa bệnh xơ gan từ thảo dược
Dưới đây là một số bài thuốc chữa bệnh xơ gan nói riêng và bệnh gan nói chung được dân gian đúc kết lại từ cây cà gai leo, người bệnh có thể tham khảo để việc chữa xơ gan đạt hiệu quả:
2.1 - Bài thuốc chữa xơ gan,viêm gan, hỗ trợ chống lại tế bào gây bệnh ung thư:
Cà gai leo (rễ, thân, lá) 30g, cây chó đẻ răng cưa (diệp hạ châu) 10g, cây dừa cạn 10g. Tất cả các nguyên liệu mang sao vàng, mỗi ngày sắc uống một thang.
2.2 - Bài thuốc giải rượu:
Theo dân gian, cây cà gai leo có thể dùng để chữa ngộ độc rượu rất tốt. Lấy 100g cà gai leo đã phơi khô sắc cùng với 400ml nước còn 150ml, uống hết trong ngày và uống khi thuốc còn ấm. Hoặc có thể dùng 50g cà gai leo phơi khô hãm với nước sôi, dùng cho người say rượu uống thay nước, uống đến khi tỉnh rượu Những bài thuốc trên sẽ giúp tỉnh rượu nhanh, bảo vệ tốt tế bào gan.Cà gai leo mạnh có tác dụng bảo vệ gan tốt đến nỗi khi trước uống rượu chỉ cần nhấm nháp hoặc chà răng rễ cà gai leo thì sẽ chống say hiệu quả. 2.3 - Bài thuốc hỗ trợ điều trị bệnh về gan (chức năng gan suy giảm, men gan cao, viêm gan B...):
Rễ cà gai leo và cây mật nhân mỗi thứ 35g, sắc với 1 lít nước đến khi còn 300ml, chia uống 3 lần trong ngày, có tác dụng giúp giải độc gan, hạ men gan, tăng cường chức năng gan, hỗ trợ điều trị viêm gan B rất tốt. Tuy nhiên, việc tìm đúng dược liệu cà gai leo là một vấn đề không dễ dàng bởi cà gai leo thường dễ nhầm với các loại cây họ cà khác. Thêm vào đó, hiện nay, cà gai leo gần như bị tận diệt trong tự nhiên do việc khai thác ồ ạt của người dân. Vì vậy, lựa chọn TPCN chiết xuất từ cà gai leo là phương án ưu việt hơn khi vừa đảm bảo chất lượng dược liệu vừa đơn giản, tiện dụng.
